Kto już zawitał do Grenady, ten wie, że nie da się wyjechać z tego miasta bez zobaczenia Alhambry – arabskiej perły w Europie. O ile ktoś nie przyjechał tutaj w tym celu, to prędzej czy później, ta ogromna budowla górująca nad miastem przykuje jego wzrok. Andaluzja to rejon, w którym wyraźnie widać naleciałości kultury arabskiej, a Alhambra jest tego wspaniałym przykładem.
Krótka historia Alhambry
Alhambra to arabska budowla, ze wszystkimi charakterystycznymi elementami architektury wschodu. Jak więc powstała w Hiszpanii, europejskim państwie?
Otóż w VIII wieku nie istniała jeszcze Hiszpania. Półwysep Iberyjski znajdował się pod panowaniem Maurów, którzy sprawnie podbili te ziemie w 711 roku, zajmowane wówczas przez podzielone plemiona Wizygotów. Zaczęła się złota era islamu – era Al Andalus i trwała ona przez kolejne siedem wieków. Przez długi czas, na tych terenach mieszkali obok siebie żydzi, muzułmanie i chrześcijanie. Był to okres tolerancji i wzajemnej akceptacji. W XI w. do władzy doszły bardzo fanatyczne berberskie dynastie Almorawidów i Almohadów i to zakończyło czas wewnętrznego pokoju. Kalifat podzielił się na wiele małych, niepodległych, islamskich państw. Przez to stały się one łatwiejszym łupem dla wojsk chrześcijańskich, które powoli zajmowały coraz większe terytorium Półwyspu Iberysjkiego. Na początku XIII roku chrzescijanie zajęli dwa największe miasta – Sewillę i Kordobę. Większość Maurów udała się wtedy do ostatniego pozostałego królestwa arabskiego na tym obszarze – Grenady.
Powstanie twierdzy
Wtedy właśnie powstała Alhambra – twierdza zbudowana na wzgórzu al-Sabika. Miała ona przede wszystkim chronić pierwszego arabskiego władcę z dynastii Nasrydów – Muhammada I Ibn Yusufa. Pałac zbudowany został w miejscu pochodzącej z IX wieku fortecy Alcazaba, której pozostałości zachowały się do dziś. Przez kolejne dziesięciolecia Alhambra była rozbudowywana tworząc niejako miasto w mieście, gdzie mogła rozwijać się nauka i kultura.
Pomimo tego, że Alhambra jest jedną z najbardziej efektownych budowli arabskich, powstała raczej u schyłku panowania islamu w Europie. Uznaje się jednak, że nigdy nie została zdobyta. W 1492 roku ostatni władca arabski – Boabdil (Abu Abdallah Muhammad XII) oddał klucze do miasta i twierdzy wojskom Izabeli Kastylijskiej oraz Ferdynanda Aragońskiego. Podobno podczas opuszczania miasta Boabdil odwrócił się, spojrzał na Alhambrę, głęboko westchnął i zaczął płakać. Matka, która mu wtedy towarzyszyły przywołała go do porządku słowami: “Llora como mujer lo que no has sabido defender como hombre”, czyli “płacz jak kobieta za to, czego nie mogłeś obronić jako mężczyzna”.
Chrześcijańscy zdobywcy zachwycili się pałacem i miastem, dzięki temu wiele miejsc pozostało niezmienionych. Chcieli jednak zazanczyć swoje zwycięstwo i panowanie. Meczet więc zamieniony został w kościół oraz dobudowano pałac Karola V, który zdecydowanie odróżnia się renesansowym stylem od reszty zabudowań.
Na początku XIX wieku, po napoleońskim ataku Alhambra zamieniła się w koszary. Opuszczając to miejsce Napoleon Bonaparte planował wysadzić pałac. Opowieść głosi, że plan ten został udaremniony przez rannego żołnierza, który pozostał w pałacu i odciął lont w odpowiednim momencie, ratując w ten sposób budowlę.
Alhambra – godziny wstępu i bilety
Alhambra została wpisana w 1984 roku na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. Między innymi dzięki temu jest jednym z najczęściej odwiedzanych zabytków w Hiszpanii.
Zespół ogrodowo – pałacowy można zwiedzać codziennie w godzinach:
- 8:30 – 18:00 w okresie od 15.10 do 31.03
- 8:30 – 20:00 w okresie od 01.04 do 14.10
Dostępne jest także nocne zwiedzanie codzienie w godzinach:
- 20:00 – 21:30 w okresie od 15.10 do 31.03
- 22:00 – 23:30 w okresie od 01.04 do 14.10
My byliśmy w czasach COVID-19, więc obowiązkowo trzeba było zabookować bilet przez internet. Jednocześnie, nie było tak dużego obłożenia. Z racji tego, że Alhambra jest odwiedzana przez turystów cały rok z dużą częstotliwością, a istnieją limity wejść na dzień, warto zarezerwować bilety z wyprzedzeniem na oficjalnej stronie internetowej lub przez jednego z pośredników (alhambra.org czy alhambrabyheadout).
Jak zwiedzać Alhambrę?
Istnieją różne warianty zwiedzania. Jednak jeśli chcecie zobaczyć wszystko co Alhabra ma do zaoferowania najlepiej wybrać opcję Alhambra General w przypadku samodzielnego zwiedzania (koszt to 14 euro na oficjalnej stronie) lub wycieczkę z przewodnikiem (ceny zaczynają się od 35 euro). W obu przypadkach macie dostęp do tych samych miejsc – ogrody Generalife, Partal, Alcazaba i Pałace Nasrydów (opisy znajdziecie poniżej). Trzeba pamiętać, że pałace mają swój własny wyznaczony czas na zwiedzanie (godzinę będziecie mieli napisaną na bilecie) i spóźnienie oznacza brak wejścia. Oprócz strony internetowej, bilety można także kupić na miejscu w kasach albo automatach, lecz należy się liczyć z ich ograniczoną ilością. Wszystkie bilety są imienne, więc należy posiadać przy sobie także dokument tożsamości.
Jeśli posiadacie plecaki/torby większe niż 40×40, będziecie musieli je zostawić w darmowych zamykanych szafkach.
Są dwa wejścia do Alhambry – jedne od strony Alcazaby (Brama Sprawiedliwości) a drugie od ogrodów Generalife. Nazwa wejścia jest napisana a rezerwacji/bilecie. Jeśli chcecie kupić bilety na miejscu to korzystacie z drugiego wejścia.
Zwiedzanie Alhambry – samodzielnie czy z przewodnikiem?
Szczerze mówiąc, okazyjnie korzystam z usług przewodnika w jakimś miejscu. Zawsze coś wcześniej przeczytam czy znajdę tablicę informacyjną. Uważam jednak, że Alhambra jest jednym z takich miejsc, gdzie absolutnie warto wybrać zorganizowaną wycieczkę z przewodnikiem. W tych murach kryje się tyle historii i różnych legend, które koniecznie trzeba usłyszeć na miejscu!
Niezależnie od tego czy wybieracie wycieczkę z przewodnikiem czy samodzielne wejście, na zwiedzanie Alhambry warto zarezerwować sobie 3-4h czasu. Nasze zwiedzanie z przewodnikiem zajęło lekko ponad 3h, a przecież musieliśmy się trzymać mniej więcej wyznaczonego czasu. Samodzielnie może to trwać jeszcze dłużej, jeśli jesteście miłośnikami robienia zdjęć i włóczęgi. Z drugiej strony, pamiętam że po oprowadzaniu, kiedy już usiedliśmy przy jednym ze stawów wyczerpani słońcem i dawką informacji którą dostaliśmy, stwierdziłam, że samodzielnie nie zobaczyłabym tego wszystkiego bo najnormalniej w świecie brakłoby mi motywacji i chęci.
Co skrywa Alhambra?
Trzeba zacząć od tego, że Alhambra została zbudowana głównie z gliny, wody i drewna. To cud, że oryginalne mury przetrwały tyle stuleci. Ubogie materiały użyte do budowy pałacu miały podkreślać doczesność budowli oraz być dowodem na przemijanie człowieka. Z arabskiego ‘al hamra’ oznacza dosłownie ‘czerwona’. Łatwo więc nasuwa się myśl, że nazwa pałacu pochodzi od charakterstycznego koloru gliny spalonej słońcem. Jest to jednak błędna teoria, jednak nie tak daleka od prawdy. Zabudowania pierwotnie były białe, ale oświetlane po zmroku pochodniami, gdyż budowa kompleksu trwała całą dobę. Historycy uważają więc, że nazwa nawiązuje prawdopodobnie do tego, w jaki sposób mieszancy widzieli mury oświetlonej płomieniem twierdzy.
Cały teren można podzielić na 4 główne obszary zwiedzania – ogrody i pałac Generalife, pałac Karola V z mediną, Alcazabę oraz chyba najpiękniejszą część Alhambry – pałace Nasrydów.
Jardin del Generalife – Ogrody Generalife (czyt. Heneralife)
Nasze zwiedzanie rozpoczynamy od ogrodów Generalife, które stworzone zostały jako miejsce relaksu i odpoczynku. Charakterystycznymi elementami ogrodu arabskiego są długie ścieżki, patia oraz wszechobecna woda, której delikatny, cichy szum miał pomagać w medytacji. W związku z tym, w ogrodach Generalife znajdziecie pełne zieleni, długie korytarze, drzewa pomarańczowe, wiele małych fontann, roślin wodnych i ogólnie panującą atmosferę sprzyjającą duchowości. Nazwa z arabskiego to Jannat al-‘Arif czyli Ogrody Rajskich Rozkoszy, gdyż władcy muzułmańscy pragnęli stworzć tutaj raj na ziemi. Jednym z najbardziej charakterystycznych miejsc w ogrodach jest Patio de la Acequia z długim basenem i rzędem kolumn po obu jego stronach (zdjęcie poniżej).
Palacio de Carlos V- Pałac Karola V
Niby jedno z największych osiągnięć hiszpańskiej architektury renesansu, ale jego położenie w sercu bogato zdobionej delikatnymi ornamentami i arabeskami Alhambry sprawia, że ciężko go docenić. Zbudowany został w XVI w., gdy Alhambra znajdowała się już zupełnie pod panowniem chrześcijan, którzy także pragnęli zaznaczyć tutaj swoją obecność.
Alcazaba
Alcazaba to najstarsza część Alhambry – forteca pochodząca z IX wieku, od której rozpoczęła się budowa arabskiego pałacu. Nie znajdziemy tu ornamentów, zdobień i zachwycającej arabskiej architektury. Za to zobaczymy wenętrzny plac fortecy – Plaza de Armas, gdzie mieściły się domy ludności cywilnej będącej na usługach dostojników i gdzie stacjonowało wojsko. Przy placu znajdują się dwie wieże Torre de las Armas i Torre de la Vela, które dziś stanowią wspaniałe punkty widokowe na Grenadę położoną u stóp Alhambry. Na jednej z tych wież zawisła także w 1492 roku flaga oznajmiająca ostateczne zwycięstwo wojsk chrześcijańskich nad Maurami. Od pałacu Karola V, Alcazabę oddziela Puerta del Vina czyli Brama Wina, której nazwa pochodzi od tego, że w średniowieczu handlowano tutaj wienem.
Palacios Nazaríes – Pałace Nasrydów
Pałace Nasrydów to najpiękniejsza i najbardziej efektowna część Alhambry. To tutaj władcy mieli swoje rezydencje. Tutaj też zobaczymy w całej okazałości wszystkie charakterystyczne zdobienia architektury arabskiej – arabeski czyli ornamenty roślinne, ażurowe okna typu celosia, fryzy kaligraficzne czyli ozdobne napisy w języku arabskim zazwyczaj wychwalające boga, dekoracje stalaktytowe, ostre łuki, drewniane, geometryczne sufity (artesonado) czy ozdobne płytki azulejos. Pałace Nasrydów podzielone są na 3 części, które były budowane w osobnych okresach czasu oraz spełniały różne funkcje. Wyodrębnić można:
→ Mexuar, gdzie załatwiano sprawy oficjalne, przyjmowano audiencje i rozstrzygano spory. Wnętrze wypełnione jest płytkami azulejos, a na ścianach znajdziemy fryzy arabskie wychwalające boga i gwiazdy sześcioramienne o zaburzonym kształcie. Podobno był to celowy zabieg, gdyż w mentalności islamskiej tylko bóg jest idealny.
→ Palacio de Comares (Pałac Witraży), czyli oficjalna rezydnecja monarchy. Pomiędzy Mexuar a Palacio de Comares przechodzimy przez Patio del Cuarto Dorado czyli Dziedziniec Złotego Pokoju z fontanną oraz ścianami z azulejos oraz fryzami kaligraficznymi, na których można znaleźć napis “Tylko bóg jest zwycięzcą”.
Centralną częścią Pałacu Witraży jest Dziedziniec Mirtów – Patio de los Arrayanes, gdzie znajdziemy duży basen z żywopłotami mirtu po obu jego stronach. U wejścia do pałacu znajdują się piękne zdobione portyki, które prowadzą do Salon de Embajadores (Sala Ambasadorów), gdzie znajdował się tron władcy.
→ Palacio de los Leones (Pałac Lwów) czyli najpóźniej zbudowany oraz najbardziej zachwycający pałac Alhambry. Znajdowały się tutaj prywatne rezydencje/harem Mohameda V. Składa się on z centralnie położonego, najczęściej fotografowanego w Alhambrze dziedzińca Lwów (Patio de los Leones) oraz zespołu korytarzy i pomieszczeń umieszczonych dookoła dziedzińca w taki sposób, aby możliwa była komunikacja pomiędzy nimi bez wychodzenia na słońce. Na patio znajduje się charakterystyczna, dwunastokątna fontanna, z 12 lwami patrzącymi w inną stronę, które symbolizują 12 miesięcy oraz 12 znaków zodiaku. Od fontanny odchodzą 4 kanały wodne, które z kolei są symbolem 4 rzek islamskiego raju. Alhambra zbudowana była ku chwale boga, więc nic nie jest tu przypadkowe.
Wśród pomieszczeń wokół patio znajdują się między innymi Sala de dos Hermanas (Sala Dwóch Sióstr), w których pobliżu żony władcy posiadały swoje komnaty oraz Sala de la Abencerrajes, której nazwa nawiązuje do historii o rycerzach Abencerrajes, którzy mieli zostać tu zamordowani.
Z okien Sali Dwóch Sióstr roztacza się widok na Patio de Lindaraja z centralnie umiejscowioną fontanną i drzewami pomarańczowymi po bokach. Jest to tzw. punkt widokowy Mirodor de Lindaraja lub zwany inaczej Mirador de Daraxa.
Parking w okolicy
O ile nie dostaniecie się tutaj autobusem (linie 0110, 01210, 313B, 0111, 0313A), będzie potrzebne Wam miejsce do zaparkowania. Istnieją oficjalne parkingi, jednak są one oddalone od Alhambry średnio 15 minutowym spacerem (Official Alhambra Parking, Alhambra Parking, Aparcamiento Vehiculos Pesados). Warto wziąć to pod uwagę przy organizacji czasu, bo w Alhambrze trzeba być punktualnym. My trochę się przeliczyliśmy i z braku czasu zaparkowaliśmy pod pobliskim hotelem, niedaleko wejścia od strony ulicy Passeo del Generalife i szczęśliwie nie mieliśmy z tego tytułu żadnych kłopotów.
Punkty widokowe na Alhambrę
Najpopularniejszym punktem widokowym na Alhambrę w Grenadzie jest Mirador San Nicolas. Oferuje widok na całą twierdzę oraz znajdujące się w tle góry Sierra Nevada. Zazwyczaj znajdzie się też tutaj jakiś pan grający na gitarze i umilający oglądanie zachodu słońca. Punkt znajduje się w słynnej dzielnicy arabskiej Albaicin.
Kolejne miejsce to dzielnica cygańska Sacromonte, którą na pewno będziecie odwiedzać będąc w Grenadzie. Znajdziecie tutaj kilka oficjalnie zaznaczonych na mapie punktów widokowych zarówno na Alhambrę jak i całe miasto (Mirador Mario Maya, Mirador de la Vereda de Enmedio czy Mirador Sacromonte). Wystarczy jednak przejść się uliczkami prowadzącymi przy zboczu wzgórza, aby zobaczyć u stóp Grenadę.
I trzecim odwiedzonym przez nas punktem, z którego widać bardzo ładnie Alhambrę, jest wzgórze obok Mirador de San Miguel. Pod małym kościółkiem zbiera się zazwyczaj wieczorem pokaźna grupa osób aby oglądać zachód słońca. Obok jednak znajduje się wzgórze z siecią ścieżek, gdzie można spokojnie usiąść na trawie i delektować się widokiem bez tłumu.
Odkryj więcej!
Jeśli nasuwają się Wam jakieś pytania, śmiało zadawajcie je w komentarzach. Dodatkowo, zapraszam Was do polubienia i obserwowania mojej strony na FB oraz profilu na Instagramie bwilkova, aby nie przegapić nowych wpisów i podróży. Każda nowa zainteresowana osoba przynosi autorowi wiele radości! Na Instagramie znajdziecie także zapisaną relację z Andaluzji z podstawowymi, praktycznymi informacjami i zdjęciami.